“Daleko raj, gdy na człowieka się zamykam” (S. Sojka) – Międzynarodowy Dzień Tolerancji
“Daleko raj, gdy na człowieka się zamykam” (S. Sojka) – Międzynarodowy Dzień Tolerancji
16 listopada obchodzony jest Międzynarodowy Dzień Tolerancji. W tym dniu warto przyjrzeć się swoim postawom, reakcjom, nastawieniu względem będących obok nas ludzi.
Najprościej mówiąc – tolerancja = wyrozumiałość dla odmienności. Każdy z nas jest inny – a ta “inność” objawia się w różnym stopniu i na różnych płaszczyznach. Czy to znaczy, że któraś jest lepsza lub gorsza? Czy potrafię w sobie znaleźć wyrozumiałość? Tego oczekuję przecież od innych…
Deklaracja Zasad Tolerancji
Artykuł I deklaracji ustanowionej przez Zgromadzenie Ogólne ONZ wraz z UNESCO mówi, że:
Tolerancja to szacunek, akceptacja i uznanie bogactwa różnorodności kultur na świecie, naszych form wyrazu i sposobów na bycie człowiekiem. Sprzyja jej wiedza, otwartość, komunikowanie się oraz wolność słowa, sumienia i wiary. Tolerancja jest harmonią w różnorodności. To nie tylko moralny obowiązek, ale także prawny i polityczny warunek. Tolerancja – wartość, która czyni możliwym pokój – przyczynia się do zastąpienia kultury wojny kulturą pokoju.
W lepszym uchwyceniu tego zjawiska i prześledzeniu poszczególnych naszych zachowań mogą pomóc wskaźniki definicyjne tolerancji, czyli:
1) POSZANOWANIE CUDZYCH PRAW I WŁASNOŚCI
Prawa człowieka można podzielić na te obywatelskie, polityczne i społeczne: prawo do życia, wolności i bezpieczeństwa osobistego, wolności sumienia i wyznania, wolności słowa, prywatności i wiele innych. Stawiają one jednak pytania głównie o godność, uczciwość, szacunek i równość – względem siebie i innych. Np.
- Czy szanuję samego siebie? Czy szanuję innych? Czy otrzymuje szacunek od innych?
- Czy znam wartość swojej osoby? Czy dostrzegam wartość innych osób?
- Czy jestem niezależny od innych? Czy ktoś jest całkowicie zależny ode mnie?
- Czy mam równe szanse, co inni? Czy daję innym równe szanse?
- Czy mam wolność samostanowienia? Czy nie zabraniam innym samostanowić o sobie?
2) UZNANIE RÓŻNIC INDYWIDUALNYCH
Każdy z nas różni się pod względem wyglądu fizycznego, ale i cech charakteru czy temperamentu. To, jacy jesteśmy teraz zostało ukształtowane przez zarówno czynniki genetyczne, jak i środowiskowe – co znaczy, że u każdego z nas odbywało się to trochę na innej drodze. Np.
- Czy akceptuję, że ktoś wygląda inaczej ode mnie?
- Czy uznaję to, że ktoś jest cichy, a ktoś inny wybuchowy?
- Czy akceptuję różnice osobowości, inteligencji? Czy może wyrzucam komuś, że jest “taki, a nie inny”?
3) ZDOLNOŚĆ SŁUCHANIA, KOMUNIKOWANIA SIĘ I ROZUMIENIA INNYCH
Choć rozmowa może potencjalnie wydawać się nie trudną czynnością, tak skuteczna komunikacja interpersonalna wymaga już uwzględnienia kilka punktów, które jednak mogą być fundamentem do pokojowej, wypełnionej wrażliwości i życzliwości wymiany.
- Czy staram się zrozumieć czyjś punkt widzenia?
- Czy słucham innych uważnie?
- Czy nie zamykam się na to, co mówi druga osoba?
- Czy komunikuje się w sposób adekwatny do sytuacji?
- Czy staram się zrozumieć, co przekazują mi inni?
4) UZNANIE RÓŻNORODNOŚCI KULTUR
Różnorodność kulturowa zakłada w sobie potencjał istnienia, współistnienia i współoddziaływania jednych kultur na drugie. Pozwala akceptować, ale i dzielić się różnymi cechami kulturowymi, m.in. językami, religiami, wartościami, sposobami ekspresji, dzięki czemu poszerza naszą wiedzę, perspektywę, świadomość. Np.
- Czy dostrzegam i akceptuję obecność innych kultur?
- Czy akceptuję osoby mówiące innym językiem?
- Czy uznaję osoby wyznające inną religię?
- Czy uznaję różnice w ich wszelkich rytuałach, obrzędach? Czy narzucam innym własne tradycje?
5) OTWARTOŚĆ NA MYŚLI I FILOZOFIĘ INNYCH ORAZ CIEKAWOŚĆ I OTWARTOŚĆ NA NIEZNANE
Istotą obcowania z innymi jest wyjście poza egocentryzm, czyli otwartość na to, co INNE. Kierując się nieco filozoficznymi stwierdzeniami, iż rzeczywistość jest taka, jaką ją tworzymy, tak też należałoby poznać, jaka jest ta rzeczywistość każdej z osób. Postawa ciekawości świata pozwala na dogłębniejsze poznawanie go takim, jaki jest i nie zaprzeczając mu niezgodnym dla nas aspektów.
- Czy wysłuchuję historii, wydarzeń, opinii, które nie są “moje”?
- Czy jestem otwarty na to, co inni próbują mi przekazać?
- Czy akceptuję sposób w jaki próbują mi to przekazać?
- Czy rozważam inne perspektywy?
- Czy neguję zdanie, opinię innych?
6) PRZYJĘCIE BRAKU “JEDYNEJ” PRAWDY
Czy zakładam wyłączność pewnych praw? Mnie coś wolno, ale innym już nie? Czy mam monopol na prawdę? Czy myślę, że wiem wszystko? A inni nie wiedzą nic? Nie znają się?
To tylko kilka pytań, które warto sobie zadać w tym dniu, a które pozwolą na przyjrzenie się swoim postawom względem innych osób. Nietolerancja wobec odmienności może przyczynić się do zaburzenia równowagi psychicznej tych osób, ponieważ może wzmacniać poczucie alienacji, izolacji i skrzywdzenia. Budowanie w sobie postaw otwartych na inność pozwala uwrażliwiać na wszelkie przejawy nietolerancji i dyskryminacji w społeczeństwie. A przecież każdy człowiek, niezależnie od wyglądu, osobowości, narodowości, kultury, religii zasługuje na szacunek i akceptację.
