Kocham Cię, Mamo! Więź matka-dziecko. Jak budować zdrową relację z dzieckiem?
Kocham Cię, Mamo! Więź matka-dziecko. Jak budować zdrową relację z dzieckiem?
Macierzyństwo to jedno z najpiękniejszych i najtrudniejszych wyzwań. Kobiety, które decydują się na dziecko podejmują odpowiedzialność za życie drugiego człowieka, co wiąże się nie tylko z ogromnym stresem i niepokojem, ale przede wszystkim bezgraniczną miłością, której doświadczyć może tylko rodzic.
Z jednej strony zmęczenie opieką nad noworodkiem: nieprzespane noce, karmienie, płacz, a z drugiej bliskość, oddanie, bezwarunkowa miłość, rodząca się w objęciach więź. Wyjątkową cechą relacji rodzic – dziecko jest jej nieprzemijalność. Pozostałe zaczynają się i kończą, zmienia się ich intensywność. Więź rodzica z dzieckiem trwa od urodzenia aż do śmierci, choć jej dynamika różni się w zależności od etapu rozwoju potomka. Jak zatem prawidłowo ją budować od pierwszych chwil życia noworodka?
Zaufaj sobie i dziecku
Współczesne matki mają dostęp do szerokiej wiedzy na temat wychowania i rozwoju dziecka. Poprzednie pokolenia czerpały informacje z mądrości innych kobiet, dlatego przekaz był spójny i podobny w tych samych kręgach kulturowych. Obecnie wiedza jest powszechnie dostępna, ale niepewne swojej roli matki bywają pogubione wśród natłoku rad i poleceń, które mogą się okazać całkowicie ze sobą sprzeczne. Opinie różnią się nie tylko w zakresie pielęgnacji niemowląt, ale także możliwych metod wychowawczych. Książki, rozmowy z bardziej doświadczonymi rodzicami i specjalistami powinny zatem stanowić bazę, z której można czerpać, ale to ostatecznie matka podejmuje decyzję, jak postępować. Zaufanie do siebie w tej roli budzi się czasami już w okresie ciąży, u innych rozwija się powoli. Warto jednak w relacji z dzieckiem opierać się na zaufaniu. Pozwolić sobie na spokojne obserwowanie, naukę i podążanie za intuicją. Według twórcy teorii przywiązania, Johna Bowlby’ego, to właśnie responsywna odpowiedź matki na potrzeby dziecka jest fundamentem bezpiecznej więzi.
Uważność i obecność
Budowanie więzi z niemowlęciem polega przede wszystkim na fizycznej bliskości i gotowości do spełniania potrzeb dziecka. Początkowo matka domyśla się, co oznaczają wysyłane przez maleństwo sygnały. Z biegiem dni trafnie odczytuje, kiedy jest głodne, śpiące czy znudzone, adekwatnie odpowiadając na każdą z potrzeb. Budowanie więzi z przedszkolakiem wciąż polega na obecności i wspólnym spędzaniu czasu: zabawie, czytaniu książek, usypianiu. Aby być w dobrym kontakcie z dzieckiem, warto z nim rozmawiać. Zamiast ogólnych pytań (“co dzisiaj robiliście w przedszkolu?”) warto zainteresować się jego światem. Kiedy maluch podchodzi opowiedzieć o swojej ulubionej zabawce albo pożalić się na kolegę, który zabrał mu klocki, to najlepszy moment, aby zatrzymać się i wysłuchać historii. Takie pozornie błahe sytuacje i wspólne aktywności budują więź. W okresie nastoletnim relacja matka- dziecko przechodzi wiele prób, dlatego kluczowa jest postawa akceptująca i wyrozumiałość. Natomiast krytyka może zniszczyć dotychczasowe porozumienie. W związku z tym zamiast oceniać nastolatka (nigdy osobę, tylko zachowanie!), lepiej poznać go jako człowieka (np. zapytać, co sprawia, że wybiera właśnie taką stylizację zamiast wypowiadać się negatywnie o niej). Niezależnie od wieku dziecko potrzebuje obecnego i zaangażowanego rodzica, który potrafi odłożyć dorosłe obowiązki i ułożyć wieżę z klocków, powygłupiać się na dywanie czy zagrać w piłkę.
Wyrażaj emocje
Dzieci są małymi obserwatorami świata, dlatego uczą się, patrząc na dorosłych. To naturalne procesy, które pozwalają im poznawać otoczenie, zasady, siebie i innych ludzi. Jeśli rodzice rozumieją i potrafią nazywać swoje uczucia, dzieci przyjmują podobną postawę. Zaczynają zauważać, że emocje- zarówno przyjemne i nieprzyjemne- są integralną częścią życia, a zdolność ich przeżywania jest podstawą zdrowia, dobrego samopoczucia i poprawnych relacji społecznych. Każdy rodzic powinien jednak zdawać sobie sprawę, że mózg dziecka różni się od mózgu dorosłego- jego racjonalna część wciąż się rozwija. Stąd emocjonalne i gwałtowne zachowania kilkulatków, które- przez biologiczne uwarunkowania- nie są w stanie kontrolować niektórych reakcji. Niezbędne jest zatem towarzyszenie małemu odkrywcy w trudnych momentach i wspieranie w przeżywaniu różnych stanów. Dobrym rozwiązaniem jest nazwanie tego, co czuje maluszek:” widzę, że jest Ci smutno”, “widzę, że potrzebujesz rozładować swoje emocje. Mogę Ci pomóc”. Tego typu komunikaty pozwalają dziecku lepiej zrozumieć emocje i zamiast tłumienia- wybrzmieć. To również doskonała baza do prawidłowego ich regulowania w przyszłości.
Zdrowe wyznaczanie granic
Małe dziecko czuje się bezpiecznie w stabilnym otoczeniu. Co to oznacza? Maluszek potrzebuje porządku, czyli stałego, przewidywalnego planu dnia. Specjaliści zalecają, aby od początku wprowadzać znajome rytuały (kąpiel, czytanie przed snem), które nadają rytm dnia, ale także budują bliskość. Pielęgnacja niemowlęcia czy karmienie to idealny moment, aby zapewnić niezbędny mu do życia dotyk. Granice stawiane dziecku to także forma troski. Gdy rodzic mówi “nie”, ponieważ działanie malucha stanowi zagrożenie, nawet buntujące się starszaki, podświadomie odczytują to jako troskę. Normy i zakazy rodziców stanowią dla ich potomków swoiste drogowskazy na mapie świata, które umożliwiają im wędrówkę. Bez nich świat byłby chaotyczny i niepewny, dzięki nim zyskuje ramy, w których można się bezpiecznie poruszać.
Budowanie więzi z dzieckiem to proces, który zaczyna się już w ciąży i rozwija przez całe dzieciństwo. Podstawą jest bliskość, uważność, zaufanie i konsekwencja. Relacja z mamą to dla dziecka pierwszy i najważniejszy wzorzec relacji z drugim człowiekiem, który kształtuje jego dalsze życie.
Najczęściej zadawane pytania (FAQ)
Jak mogę budować relację z moim dzieckiem, jeśli dużo pracuję?
Ważne jest to, w jaki sposób spędzasz czas z dzieckiem. Jeśli jesteś już w domu, odłóż sprawy zawodowe na bok i skieruj swoją energię i uwagę na dziecko. Bądź po prostu obecna. Odrzuć poczucie winy, które nikomu nie służy.
Jak poradzić sobie z poczuciem winy, że nie pokochałam dziecka od razu po porodzie?
Miłość do dziecka pojawia się u niektórych kobiet z czasem. Poczucie winy nie pomaga w budowaniu więzi, dlatego warto to zaakceptować i skupić się na budowaniu bliskości z dzieckiem. Ewentualne wątpliwości można omówić ze specjalistą zdrowia psychicznego.
Czy stawianie granic nie zniszczy mojej więzi z dzieckiem?
Nie. Stawianie granic dziecku jest niezbędne w procesie wychowania. Zapewnia dziecku poczucie bezpieczeństwa, pomaga w relacjach społecznych, uczy samokontroli, przygotowuje do życia w społeczeństwie.
Bibliografia
Sunderland, M.(2012),Mądrzy rodzice. Zadbaj o prawidłowy rozwój emocjonalny swojego dziecka, Warszawa: Świat Książki.
