Sprzymierzeni w stawianiu kroku ku zmianie
Sprzymierzeni w stawianiu kroku ku zmianie
Najważniejszą rzeczą, jaką terapeuta ma do zaoferowania, jest autentyczna, uzdrawiająca relacja, z której pacjent może wydobyć to, czego potrzebuje. Ulegamy złudzeniu, jeśli sądzimy, że czynnikiem uzdrawiającym jest jakieś konkretne działanie – czy będzie to interpretacja, wskazówka, zmiana etykiety czy gwarancje bezpieczeństwa.
Irvin D. Yalom “Istoty ulotne”
Niezależnie od tego, na jakie podejście terapeutyczne się zdecydujesz, wszystkie z nich mają jedną rzecz wspólną – relację terapeutyczną. Czym ona jest? Po co? Jak się tworzy?
Ujęcie relacji
Zdefiniowanie relacji terapeutycznej, może wydać się lekkim uchybieniem, gdyż jak wyrazić w słowach coś, co najlepiej oddaje się “czując”? Niemniej jednak, najczęściej określana jest jako szczególna więź, która łączy pacjenta z psychoterapeutą. Jest to taki rodzaj więzi, którego nie spotykasz w żadnej innej relacji i nie było dane Ci zaznać jej od swoich bliskich, rodziny czy znajomych. Choć terapeuta nie uczestniczy w Twoim życiu codziennym i prywatnym oraz nie dzieli się też osobistą historią życia, to łączy Cię z nim pewien stopień intymności i bliskości. Relacja ta opiera się przede wszystkim na dwóch filarach: 1) więzi emocjonalnej – wzajemnym dzieleniu się uczuciami oraz 2) wzajemnym zrozumieniu – w aktualnych postawach, przemyśleniach, nastawieniach.
Wielu specjalistów zgadza się, co do istotności relacji terapeutycznej w procesie terapii – dla jego przebiegu i skuteczności. I choć wiele osób idąc na spotkanie z psychologiem oczekuje konkretnych porad, wskazówek, technik – częściej mówi się nawet o tej więzi jako kluczowym i najważniejszym czynniku leczącym, a któremu podporządkowane są wszelkie strategie.
Budowanie relacji terapeutycznej
Jak każda relacja – również i ta w gabinecie wymaga pracy oraz zaangażowania w jej tworzeniu i utrzymaniu, dlatego, zarówno Ty, jak i specjalista jesteście aktywni w procesie budowania dobrej więzi, a która później odpłaci się w skutecznie stosowanych interwencjach i technikach. Dzięki dzieleniu się emocjami i współodczuwaniu z innymi ludźmi, zbliżasz się w związkach interpersonalnych i tak samo jest w gabinecie terapeutycznym i tym, co nadaje relacji między Tobą i terapeutą charakteru ufności, ciepła oraz życzliwości.
Po Twojej stronie – pacjenta – stoi otwartość, gotowość do szczerego dzielenia się swoimi przeżyciami, ale też tolerowania doświadczanych na sesjach nieprzyjemnych i trudnych uczuć, które mogą pojawiać się wskutek konfrontacji terapeuty. W trudnych momentach ta relacja może ulegać osłabieniu (np. możesz kłócić się ze wszystkim, co pokazuje Ci Twój terapeuta, czy nie chce Ci się chodzić na sesje), co jest w zupełności normalne i nieodłącznym elementem psychoterapii, a stabilne fundamenty relacji ze swoim terapeutą pozwalają na bieżąco omawiać te kryzysy, by nie dopuścić do zerwania więzi i przerwania procesu terapeutycznego. To właśnie prawdopodobnie jeden z najważniejszych składników relacji, który nazywany jest w psychologii sojuszem terapeutycznym, czyli wzajemna zgoda, co do realizacji, rozumienia pracy terapeutycznej, wspólnego dążenia do wyznaczonych celów, mimo pojawiających się trudności i oporu.
Terapeuta natomiast w celu dbania o relacje z Tobą cechuje się empatycznością, całkowitą akceptacją i brakiem krytyki oraz okazuje zrozumienie i zaciekawienie Twoją osobą. Ten rodzaj relacji nie “więzi” Cię ze specjalistą, a wręcz przeciwnie – wymaga autonomiczności obu stron, w czego dopilnowaniu pomoże terapeuta.
Przeniesienie i przeciwprzeniesienie
Choć powstają spontanicznie w relacji terapeutycznej, ogromnie istotne są procesy przeniesienia i przeciwprzeniesienia, nad których identyfikacją poświęca się w czasie sesji wiele uwagi.
Przeniesieniem nazywa się, gdy nieświadomie odtwarzasz w relacji z terapeutą osobiste relacje ze znaczącymi osobami z życia. To znaczy, że powtarzasz różne zachowania, stosunki emocjonalne, które prezentujesz na co dzień, jednak w gabinecie otrzymujesz przestrzeń na ich zrozumienie, bezpieczną ekspresję oraz możliwą modyfikację.
Przeciwprzeniesienie to reakcje emocjonalne, których doświadcza terapeuta na skutek Twojego przeniesienia. Autoobserwacja terapeuty w kontekście sprzężeń zwrotnych w kontakcie z Tobą pozwala na jego lepsze zrozumienie Twojej osoby i może pomóc w procesie zdrowienia i zmiany.
Sojusznicy w TWOJEJ ważnej sprawie
Nawet najlepsze narzędzia, perfekcyjna znajomość teorii psychologicznych nie zastąpią w terapii tego najważniejszego aspektu – relacji. Wydaje się zatem, że spełnia on nie tylko fundamentalną rolę w zaspokojeniu potrzeby człowieka bycia w kontakcie i bliskości, ale jednocześnie jest nośnikiem skuteczności oddziaływań. Można powiedzieć, że relacja terapeutyczna jest jednocześnie elementem składowym, ale i produktem partnerstwa pacjenta z terapeutą, polegającego na wspólnym dążeniu do osiągnięcia chcianej przez Ciebie zmiany, czy ulgi w cierpieniu. Warto pamiętać, że udając się więc do specjalisty z jednej strony możesz zwracać uwagę na kwalifikacje i doświadczenie specjalisty, ale z drugiej (może i ważniejszej) – bądź uważny na to, jak się z nim czujesz.
